Specjalistyczne Gospodarstwo Hodowlane "POLSKI TRZMIEL"
w swej ofercie posiada trzmiele przeznaczone do zapylania upraw pod osłonami, upraw sadowniczych i jagodowych oraz młode, zaplemnione i zahibernowane matki trzmiela ziemnego (Bombus terrestris), a także trutnie i wosk trzmieli.

Trzmiele do zapylania - Trzmiel ziemny (Bombus terrestris)

Trzmiele przeznaczone do zapylania upraw pod osłonami sprzedawane są w dwóch wielkościach rodzin:
1) Rodzina średnia (matka + 60-80 robotnic) – zalecana powierzchnia: 1500 m2.
2) Rodzinka duża (matka + 120-150 robotnic) – zalecana powierzchnia: 2500 m2.

Trzmiele przeznaczone do zapylania upraw sadowniczych i jagodowych sprzedawane są w formie rodzinki dużej 120-150 robotnic, dodatkowo powiększonej o trutnie (w uprawach sadowniczych samce trzmiela ziemnego są wyjątkowo efektywnymi zapylaczami).

Wszystkie oferowane rodzinki umieszczone są w bezpiecznych, ekologicznych ulach bezobsługowych, zapewniających trzmielom komfort rozwoju i zaopatrzonych w odpowiednią ilość pokarmu cukrowego.

Żywotność całkowita rodzin: 8-12 tygodni (jest to czas od „otwarcia” ula do śmierci ostatniego osobnika).

Żywotność robocza rodzin: 4-6 tygodni (jest to okres, w czasie którego liczba robotnic utrzymuje się na poziomie startowym, gwarantującym zapylanie kwiatów na właściwej powierzchni).

Cena trzmieli uzależniona jest od wielkości zamówienia i ciągłości dostaw.

Trzmiele do zapylania sadów i upraw wielkopowierzchniowych (1000 Robotnic PLUS)!

Trzmiele do ogrodu - Trzmiele na działkę - Trzmiele na balkon

Ule dla trzmieli - Ule ogrodowe "HUBA" (Zasiedlone lub puste dla trzmieli dziko żyjących)

Młode matki i trutnie

W warunkach klimatycznych Polski loty godowe trzmieli (Bombus terrestris) odbywają się zwykle na przełomie lipca i sierpnia. Po kopulacji zapłodniona matka nie wraca już do gniazda, lecz wyszukuje sobie odpowiednie miejsce na zimowlę, gdzie hibernuje do początku kwietnia następnego roku.
W naszym gospodarstwie ze względu na intensywny charakter hodowli, loty godowe przeprowadzane są codziennie, dzięki czemu dysponujemy niezbędną liczbą matek zdolnych do założenia rodziny o każdej porze roku.

Cennik:
1) Matki, czyli zaplemnione i zahibernowane Młode Królowe: 1 szt. – 100 zł (+ 8% VAT)
(minimalna wielkość zamówienia – 100 szt.)
2) Trutnie: 1 szt. – 10 zł (+ 8% VAT)
(minimalna wielkość zamówienia – 100 szt.)

Hodowla Trzmieli (Bombus terrestris) - Początek chowu

Wosk trzmieli

Wosk, czyli wydzielina specjalnych gruczołów znajdujących się na ciele trzmieli i służąca im do budowy gniazda w naszej działalności jest tylko produktem ubocznym – zbieramy go zaledwie kilkanaście kilogramów rocznie.
Jest on równie aromatyczny co wosk pszczeli, jednak ciemniejszy i bardzo plastyczny.

Cennik:
10 dag – 200 zł (+ 8% VAT)

Ze względu na ciągłe maile i telefony wszystkich zainteresowanych tym tematem informuję, że kursy hodowli trzmieli ziemnych (Bombus terrestris) prowadzę co roku, ale tylko w miesiącach październik – grudzień.

Są to kursy indywidualne jedno, dwu, trzy lub pięciodniowe (wszystko zależy od Was). W czasie kursu przedstawiam i omawiam wszystkie etapy hodowli trzmieli w powiązaniu z ważnymi tematami pobocznymi takimi jak przygotowanie karmy, konserwacja syropu itp. Ja siedzę i mówię, Wy pracujecie!

Oczywiście kurs jest bezpłatny – wystarczy tylko za każdy dzień pobytu zakupić 100 sztuk królowych (jeden dzień – 100 sztuk; trzy dni – 300 sztuk, itd.), które zresztą sami musicie wykopać pierwszego dnia.

Ważne! Wszystko, czego potrzebujecie na start to lodówka z możliwością regulacji temperatury i pomieszczenie hodowlane 2x3m wyposażone w grzejnik, nawilżacz powietrza, osuszacz powietrza, termometr, higrometr.

Ze względu na moje obowiązki zawodowe i wymogi weterynaryjne proszę o rezerwowanie terminu wizyty z dużym wyprzedzeniem.

Marcin Matuszak biuro@polskitrzmiel.com.pl

Opracował mgr inż. Grzegorz Świerek

BIOLOGIA TRZMIELI

Trzmiele (Bombus), to rodzaj owadów z rodziny pszczołowatych. Do rodzaju tego należy ponad 300 gatunków, z czego w Polsce występuje około 30. Trzmiele to duże owady, których wielkość osiąga 30 mm. Są one gęsto owłosione o jaskrawym zabarwieniu, jednak z przewagą czerni.
Jednym z najpopularniejszych przedstawicieli tego rodzaju jest trzmiel ziemny (Bombus terrestris). Jego długość ciała wynosi do 28mm, jest barwy brunatno-czarnej z dwoma żółtymi przepaskami i białym końcem odwłoka.
W zależności od zabarwienia możemy wyróżnić kilka grup trzmieli: żółte, czarne, tęczówki i paskowane.
Nie jest łatwo rozpoznać trzmiela. Bardzo podobne do nich są trzmielce. Tym, co wyróżnia trzmiele od trzmielców jest koszyczek do przenoszenia pyłku umiejscowiony na goleniach trzeciej pary odnóży trzmiela. Trzmielce, z racji na swój pasożytniczy tryb życia, nie posiadają takich koszyczków.

Czas pojawienia i miejsce gnieżdżenia

Trzmiele są owadami społecznymi, tworzą jednak gniazda sezonowe. W marcu lub na początku kwietnia zapłodnione samice wylatują ze swoich zimowli. Najwcześniej spotkać możemy trzmiela ziemnego, najpóźniej natomiast pojawiają się samice trzmiela zmiennego i ozdobnego. W tym czasie dla matek występuje duża ilość pożywienia, co zapewnia odpowiednie warunki do założenia gniazda.
Trzmiele w większości zakładają gniazda ziemne, najczęściej w opuszczonych norach gryzoni. Niektóre gatunki gnieżdżą się w dziuplach drzew lub w kępach zeschniętej trawy.

Rozwój gniazda

Najlepiej poznany jest rozwój gniazda trzmiela ziemnego i jego dotyczy poniższy opis. Matka w gnieździe buduje niewielką komorę, w której składa kilka jaj i okrywa je woskiem. Obok, w podobnej komorze, gromadzi dla siebie i larw zapas pożywienia. Matka ogrzewa swym ciałem kolebkę z jajami i opuszcza gniazdo jedynie w celu uzupełnienia pokarmu. Przy dostatku pokarmu matka tworzy kolejne komory, w których składa jaja. Po około 3 dniach od złożenia jaj wylęgają się larwy. Matka łączy poszczególne komory w jedną kolebkę z kilkunastoma larwami pozostawiając pośrodku niej miejsce dla siebie, by móc efektywniej ogrzewać rozwijające się larwy. W tym czasie larwy są karmione przeżutym pyłkiem kwiatowym z dodatkiem nektaru. Następnie każda z larw jest rozdzielana przez matkę i bardzo szybko powiększa swoją masę ciała.
W kolejnym etapie swojego rozwoju larwa przędzie wokół siebie kokon, w którym przepoczwarcza się, i z którego po około 12-13 dniach wychodzi jako owad dorosły. Cały cykl rozwojowy od momentu złożenia jaj do osiągnięcia przez trzmiela postaci dorosłej trwa około 21 dni.
Robotnice już po kilku dniach rozpoczynają zbieranie pokarmu. Matka od tego czasu zajmuje się głównie składaniem jaj. W rozbudowie gniazda i karmieniu larw pomagają jej także robotnice.
Wielkość trzmielej rodziny jest zależna od gatunku, dostępności pożywienia i pogody i może wahać się od 40 do nawet 200 robotnic. W czasie największego rozwoju rodziny wychowywane zostają postacie płciowe czyli młode matki oraz samce. W gnieździe trzmieli jest około 30 młodych samic, natomiast liczebność samców dochodzi w skrajnych przypadkach nawet do kilkuset.
Po wylocie samców i młodych matek z gniazda dochodzi do kopulacji, po której młoda matka nie wraca już do gniazda, lecz wyszukuje odpowiedniego miejsca na zimowlę. Tam ulega hibernacji, by wiosną następnego roku założyć własne gniazdo. Pod koniec lata matka ginie, zaczynają również wymierać robotnice, co z czasem prowadzi do wyginięcia całej rodziny.

ZNACZENIE GOSPODARCZE TRZMIELI

Trzmiele obok pszczół są jednymi z najważniejszych zapylaczy roślin dziko rosnących oraz uprawnych. Nawet rośliny samopylne bardzo pozytywnie reagują na oblot trzmieli. Zapylenie roślin uważa się za jeden z najważniejszych czynników w uprawie roślin.

Rośliny uprawne zapylane przez trzmiele

Lista roślin zapylanych przez trzmiele jest dość długa.
Z roślin sadowniczych trzmiele zapylają jabłonie, grusze, śliwy, wiśnie, czereśnie, brzoskwinie, morele, maliny, porzeczki, jeżyny, borówki, żurawinę, aktinidię a także truskawki.
Rośliny warzywne również chętnie są odwiedzane przez trzmiele, a wśród nich możemy wymienić ogórek, cukinię, melon, oberżynę, paprykę, pomidor, fasolę, bób i słonecznik.
Trzmiele odgrywają także doniosłą rolę w zapyleniu roślin paszowych, wyki ozimej, koniczyny i lucerny. Należy tutaj także wspomnieć o uprawach nasiennych roślin kapustnych, marchwi oraz ogórków, gdzie trzmiele w znaczący sposób wpływają na jakość i ilość zbieranych nasion.
Trzmiele odgrywają obecnie ogromną rolę przy zapyleniu roślin uprawianych pod osłonami takich jak pomidor, papryka, oberżyna i melon.

Zalety trzmieli jako zapylaczy

Dzięki zastosowaniu trzmieli w uprawie możemy wyeliminować proces sztucznego zapłodnienia kwiatów czyli hormonizacji oraz bardzo pracochłonny proces mechanicznego otrząsania kwiatów. Trzmiele to bardzo wydajne zapylacze, jeden osobnik w ciągu minuty jest w stanie odwiedzić nawet do 30 kwiatów czyli dwukrotnie więcej niż pszczoła miodna.
Dziennie trzmiel odwiedza nawet kilka tysięcy kwiatów. Trzmiele są w stanie zapylać rośliny już przy temperaturze wynoszącej zaledwie 8-10°C, przy pochmurnym i dżdżystym dniu oraz przy wietrznej pogodzie, a także w godzinach rannych i przedwieczornych. Ma to ogromne znaczenie szczególnie dla zapylenia roślin sadowniczych, które kwitną przy niskiej temperaturze i często w czasie pochmurnych i deszczowych dni, a trwałość ich kwiatów też jest dość krótka.
Trzmiele z reguły oblatują kwiaty w bliskiej odległości od swojego gniazda, co gwarantuje to, że zapylą pożądane przez nas uprawy. Głównym zadaniem trzmieli jest zbieranie pyłku, a więc są w stanie oblatywać kwiaty roślin uprawnych, które nie wytwarzają nektaru tj. pomidor lub wytwarzają go w znikomych ilościach, jak to mam miejsce w przypadku gruszy.

Korzyści osiągane dzięki trzmielom

Obecność trzmieli w uprawie pomidorów powoduje zwiększenie ilości zawiązanych owoców oraz poprawienie ich jakości. Owoce takie są bardziej kształtne, lepiej wypełnione, bez pustych przestrzeni wewnątrz oraz bardziej twarde. Owoce te również lepiej się wybarwiają i są mniej podatne na choroby – szczególnie szarą pleśń poprzez opadnięcie okwiatu.
Owoce jabłoni i gruszy, których kwiaty były zapylone przez trzmiele, mają więcej nasion, dzięki czemu są większe i bardziej kształtne.
Podobnie jest u borówki, porzeczki i agrestu. Owoce zawierające więcej nasion także mają większą masę.
Zastosowanie trzmieli w uprawie wiąże się z ograniczeniem do niezbędnego minimum chemicznych środków ochrony roślin. W zamian tego stosowane są metody biologiczne czyli wrogowie naturalni szkodników roślin, pasożytnicze grzyby oraz bezpieczne dla roślin, ludzi i środowiska preparaty. Dzięki temu zebrane plony są wolne od pozostałości pestycydów, przez co są zdrowsze dla konsumentów.

Hodowla trzmieli

Z powodu coraz mniejszej populacji pszczół wynikającej z malejącej opłacalności produkcji miodu oraz chorób i pasożytów wyniszczających rodziny pszczele, wzrasta znaczenie trzmieli, szczególnie tych z hodowli jako zapylaczy roślin uprawnych. Hodowle trzmieli mogą być sezonowe, zakładane w uprawach roślin poprzez stworzenie idealnych warunków do gniazdowania dziko występującym samicom trzmieli.
Szczególnego znaczenia nabierają obecnie całoroczne hodowle trzmiela ziemnego, które oferują rodziny trzmieli w ulach wyposażonych w zapas pokarmu. Rodziny takie dostępne są już od wczesnej wiosny i przeznaczone do najwcześniejszych upraw pomidorów szklarniowych, a w późniejszym czasie także dla upraw sadowniczych.

ZNACZENIE PRZYRODNICZE TRZMIELI

Na świecie występuje około 300 gatunków trzmieli, w naszym kraju jest ich około 30. Najczęściej możemy spotkać trzmiela ziemnego (Bombus terrestris) i trzmiela kamiennika (Bombus lapidarius). Kilka gatunków, które jeszcze w poprzednim stuleciu występowały powszechnie w naszym kraju obecnie uważa się za gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe.
Wszystkie krajowe gatunki trzmiela są objęte ochroną prawną. Na Czerwonej Liście Zwierząt Polski widnieje 16 gatunków trzmieli, które są najbardziej narażone na wyginięcie.

Zapylanie roślin

Ogromna większość roślin, aby wydać owoce i nasiona potrzebuje zapylenia kwiatów przez owady. Najważniejszymi zapylaczami w przyrodzie są pszczoły (Apoidea). Do nadrodziny tej oprócz pszczoły miodnej i pszczół samotnic należą też trzmiele.
W naszej strefie klimatycznej trzmiele zapylają około 400 gatunków roślin. Owady te oblatują kwiaty roślin, których nie są w stanie zapylić pszczoły. Trzmiele świetnie sobie radzą z zapyleniem kwiatów o długich i szerokich rurkach kwiatowych takich jak kwiaty niecierpka, naparstnicy, nasturcji oraz koniczyny i wyki.

Zagrożenia dla trzmieli

Na przestrzeni ostatnich 4 dekad liczba trzmieli zmniejszyła się o około 90 procent. Tak ogromne zmniejszenie liczebności trzmieli może w przyszłości doprowadzić do wyginięcia niektórych gatunków roślin oraz spowodować spadek plonów roślin uprawnych.
Głównym czynnikiem powodującym wyginięcie trzmieli jest szeroko rozpowszechniona chemizacja rolnictwa. Insektycydy niszczą bezpośrednio trzmiele, a stosowanie herbicydów niszczy chwasty często będące głównym źródłem pokarmu dla trzmieli. Kolejnym czynnikiem ograniczającym rozwój trzmieli jest monokultura rolnicza i intensywność upraw.
Dziś uprawy jednego gatunku zajmują ogromne połacie i coraz częściej usuwane są zadrzewienia śródpolne, miedze i nieużytki, czyli miejsca gdzie trzmiele zakładają swoje gniazda. Obecnie w krajobrazie wiejskim spotykamy coraz mniej ukwieconych ogrodów, a coraz więcej trawników i nasadzeń drzew iglastych, co powoduje, że trzmiele odczuwają dotkliwy brak źródeł pokarmu.
Trzmiele mają też swoich naturalnych wrogów wśród ptaków w postaci srokosza i trzmielojada. Wśród owadów zagrożeniem dla trzmieli są trzmielce, które pasożytują ich gniazda. Trzmielce wyszukują gniazd trzmieli i składają w nich jaja oraz odżywiają się pokarmem zgromadzonym przez trzmiele.

Ochrona trzmieli

Aby ocalić trzmiele od wyginięcia (a może również przyczynić się do wzrostu ich liczebności), należy świadomie stosować środki ochrony roślin i wybierać te, które są bezpieczne dla owadów. Opryski należy wykonywać w określonym czasie szczególnie wcześnie rano i wieczorem, a także unikać ich w czasie kwitnięcia roślin, aby nie zbiegły się one z oblotem plantacji przez trzmiele. Należy także uważać, aby pestycydy nie były zwiewane na nieużytki, miedze i rowy gdzie najczęściej gniazdują trzmiele. Ważnym zadaniem jest zachowanie zróżnicowanego krajobrazu wśród pól uprawnych, a także w miarę możliwości utrzymanie różnorodności roślinnej na terenach nieużytkowanych rolniczo. Powinniśmy zadbać również o zróżnicowanie upraw i częściej stosować przedplony i poplony ze szczególnym uwzględnieniem roślin motylkowatych i krzyżowych. W naszych ogrodach warto pamiętać o uprawie roślin kwitnących oraz nasadzeniach drzew i krzewów.

TAŚMA POKARMOWA DLA TRZMIELI

Opracował Prof. Mieczysław Biliński

Trzmiele występują od początku kwietnia do końca września i w tym czasie muszą znaleźć rośliny pokarmowe. Zatem dobrze byłoby wprowadzić na działkę i jej otoczenie wiele gatunków roślin miodo- i pyłkodajnych kwitnących w całym okresie ich występowania. Na wczesnowiosenne kwitnienie radziłbym wysadzić cebulki przede wszystkim krokusów o różnokolorowych kwiatach (można je sadzić nawet w murawę), wawrzynek (krzewinka) a poza tym (może poza działką lub na obrzeżach - miodunki, kokorycz, jasnotę plamistą, białą, żywokost oraz wierzby). W międzyczasie rozkwitną na działce chętnie oblatywane przez trzmiele krzewy (agrest, porzeczka czarna, borówka wysoka, maliny), drzewa owocowe (śliwy, morele, brzoskwinie, czereśnie, wiśnie). W maju zakwitają sasanki (nie maja wprawdzie nektaru, ale trzmiele chętnie je odwiedzają dla pyłku), chaber górski (bylina) z niebieskimi dużymi kwiatami. W końcu czerwca rozpoczną kwitnienie - farbownik lekarski i lazurowy, żmijowiec zwyczajny (dwuletni; jest też odmiana 1-roczna), ostróżki (w tym trwałe - wysokie piękne Delphinium), różne niecierpki, zwłaszcza wysoki niecierpek gruczołowaty (Impatiens glandulifera), ślazówki, malwy, przegorzan (zwłaszcza trwały gatunek – przegorzan węgierski (Echinops exaltatus – dawniej commutatus), sparceta (Onobrychis viciaefolia), mikołajek płaskolistny (Eryngium planum), nawłoć kanadyjska (rośnie w zbitych kępach i nie rozprzestrzenia się jak nasze gatunki, zasiedlając wszelkie nieużytki i odłogi. A jeśli w okolicy znajdzie się jakiś ugór to miłośnik trzmieli powinien obsadzić wszelkimi kwitnącymi roślinami, których opisy można znaleźć w broszurkach śp. prof. Bolesława Jabłońskiego.
Na żywopłoty powinno się wysadzać irgi, głównie irgę błyszcząca (Cotoneaster lucida), która zakwita obficie po sadach i zapewnia przetrwanie owadom, w tym trzmielom aż do rozpoczęcia kwitnienia roślin letnich. Wokół działek, gdzie tylko znajdzie się miejsce należy sadzić wierzby.
Nasiona wielu roślin pożytkowych można uzyskać w Zakładzie Zapylania Roślin Oddziału Pszczelnictwa, 24-100 Puławy, ul. Kazimierska 2. Tam też można poprosić o sztobry (patyki) wierzb dobrze ukorzeniających się o dużych kwiatach w typie wierzby iwy i zamawiać broszurki (niestety za niewielką opłatą). Przedtem można prosić o spis takich broszurek. Cenną pozycją jest książka miłośnika pszczół trzmieli i roślin Mieczysława Lipińskiego „ Zapylanie i miododajność roślin”. Ostatni pośmiertny już nakład ukazał się w księgarniach zeszłego roku wzbogacony kolorowymi zdjęciami.